Har yili 4-fevralda dunyo bo‘ylab Butunjahon saraton kasalligiga qarshi kurash kuni nishonlanadi. Ushbu kun saraton kasalligi haqida xabardorlikni oshirish, uning oldini olish, tashxis qo‘yish va davolash muhimligini targ‘ib qilish maqsadida tashkil etilgan. Saraton global muammo bo‘lib, har yili millionlab insonlarning hayotiga ta’sir ko‘rsatadi.

Saraton kasalligi va uning turlari

Saraton – organizmdagi hujayralarning nazoratsiz o‘sishi va bo‘linishi natijasida paydo bo‘ladigan kasallik. U turli to‘qimalarda va organlarda rivojlanishi mumkin. Eng keng tarqalgan saraton turlari quyidagilardir:

• O‘pka saratoni – dunyoda eng ko‘p uchraydigan va o‘limga sabab bo‘ladigan saraton turi.
• Ko‘krak saratoni – ayollar orasida eng keng tarqalgan onkologik kasallik.
• Jigar saratoni – gepatit B va C viruslari, alkogol iste’moli va noto‘g‘ri ovqatlanish natijasida rivojlanishi mumkin.
• Me’da saratoni – noto‘g‘ri ovqatlanish, nosog‘lom turmush tarzi va genetik moyillik bilan bog‘liq.
• Teri saratoni – quyosh nurlari ta’sirida rivojlanadigan eng xavfli onkologik kasalliklardan biri.

Saratonning asosiy sabablari va oldini olish choralari

Saraton kasalligining kelib chiqishiga turli omillar sabab bo‘lishi mumkin. Ularning ba’zilari oldini olish mumkin bo‘lgan omillar bo‘lsa, ba’zilari irsiyat bilan bog‘liq.

Saratonning asosiy sabablariga quyidagilar kiradi:

✔️ Nosog‘lom turmush tarzi – chekish, alkogol iste’moli, noto‘g‘ri ovqatlanish, jismoniy harakatsizlik.
✔️ Ekologik omillar – havoning ifloslanishi, radiatsiya va zararli kimyoviy moddalar.
✔️ Genetik moyillik – oila a’zolarida saraton kasalligi bo‘lsa, xavf yuqoriroq bo‘lishi mumkin.
✔️ Virus va infeksiyalar – ayrim viruslar (masalan, gepatit B va C, papilloma virusi) saraton rivojlanishiga olib kelishi mumkin.

Saratonning oldini olish uchun quyidagi choralarni ko‘rish tavsiya etiladi:

✅ Sog‘lom turmush tarzini olib borish – to‘g‘ri ovqatlanish, zararli odatlardan voz kechish va muntazam jismoniy mashqlar qilish.
✅ Tibbiy ko‘rikdan muntazam o‘tish – saraton kasalligini erta aniqlash imkoniyatini oshiradi.
✅ Quyoshdan himoyalanish – ultrabinafsha nurlaridan ehtiyot bo‘lish teri saratoni xavfini kamaytiradi.
✅ Emlash – ayrim saraton turlariga qarshi (masalan, papilloma virusiga qarshi) vaksinalar mavjud.

Saraton bilan kasallangan insonlarga yordam

Saraton nafaqat jismoniy, balki ruhiy va moliyaviy jihatdan ham og‘ir kechadigan kasallik hisoblanadi. Kasallikka chalingan insonlarni qo‘llab-quvvatlash muhim ahamiyatga ega. Butunjahon saraton kasalligiga qarshi kurash kuni odamlarni xabardor qilish, tibbiyot tadqiqotlarini rivojlantirish va bemorlarni psixologik jihatdan qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan.

Saraton kasalligi butun dunyoda katta muammo bo‘lib, unga qarshi kurashish har bir insonning e’tiborida bo‘lishi kerak. Sog‘lom turmush tarzi, muntazam tibbiy ko‘rik va xabardorlik orqali saraton xavfini kamaytirish mumkin. 4-fevral bu borada jamiyatning birlashish va sog‘lom kelajak sari intilish kuni hisoblanadi.