2025 yil 19 mayda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining ZRU-1066-sonli Qonuniga muvofiq, fuqarolarga yoshga doir pensiyalar proaktiv tarzda, yaʼni ularning shaxsiy murojaatisiz avtomatik ravishda tayinlanadi. Ushbu yangilik 2025 yil 1 martdan amalga kiritiladi.

Yangi qonunga ko‘ra, pensiya yoshiga yetgan fuqarolarga pensiya tayinlash jarayoni avtomatlashtiriladi. Bunda fuqarolarning shaxsiy maʼlumotlari tegishli axborot tizimlari orqali olinib, pensiya tayinlanadi. Masalan, erkaklar 60 yoshga, ayollar 55 yoshga yetganda pensiya avtomatik ravishda tayinlanadi.

Ma’lumotlar qanday olinadi?

Proaktiv shakl 60 yoshga to‘lgan erkaklarga va 55 yoshga to‘lgan ayollarga ularning arizasisiz pensiya tayinlashni nazarda tutadi. Bunda ma’lumotlar Adliya vazirligi huzuridagi Personallashtirish markazidan olinadi.

Pensiya jamg‘armasining axborot tizimida fuqarolarning doimiy yoki vaqtincha ro‘yxatdan o‘tgan manzillarini aniqlash uchun Ichki ishlar vazirligi axborot tizimiga elektron so‘rovlar yuboriladi. Tizim avtomatik tarzda ariza yaratib, ularni jamg‘armaning tegishli tuman va shahar bo‘limlariga bo‘lib chiqadi.

Fuqarolarning ma’lumotlari quyidagi axborot tizimlaridan olinadi:

- ish staji to‘g‘risidagi ma’lumotlar — Yagona milliy mehnat tizimidan;

- ish haqi — 2005−2016 yillar uchun “Xalq banki"ning jamg‘arib boriladigan pensiya tizimiga to‘langan badallardan, 2016-yildan keyingi davr uchun esa Davlat soliq qo‘mitasidan;

- oila tarkibi — Adliya vazirligining FHDYO bo‘limiga tegishli dasturiy ta’minotdan;

- oliy ta’limga oid ma’lumotlar — “Hemis” dasturidan.

Bundan tashqari, ayollarning bola parvarishlash davrlarini hisoblash uchun ularning farzandlari to‘g‘risidagi ma’lumotlari ham olinadi. Undan keyingi barcha jarayonlar avtomatik tarzda amalga oshiriladi va fuqaroga pensiya tayinlash jarayoni tugatiladi.

Pensiya tayinlansa yoki rad etilsa, bu haqida fuqarolar telefonlariga SMS-xabar orqali bildirishnomalar yuboriladi. Agar ularda o‘zlariga tegishli telefon raqami bo‘lmasa, ularning doimiy yoki vaqtincha ro‘yxatdan o‘tgan manzillariga pochta orqali xat shaklida yetkaziladi.

Xorijdagi fuqarolar nima qiladi?

Adliya vazirligi huzuridagi Personallashtirish agentligi bilan yo‘lga qo‘yilgan axborot almashinuvi orqali fuqaroning O‘zbekiston hududida yoki mamlakat tashqarisida ekanligini aniqlash mumkin bo‘ladi.

Agar fuqarolar O‘zbekistondan tashqarida bo‘lsalar, ularga pensiya tayinlanadi, lekin to‘lovga chiqarilishi vaqtinchalik to‘xtatib turiladi. Ular mamlakatga qaytgach, to‘lovni davom ettirish to‘g‘risidagi arizalar bilan murojaat qilishlari mumkin bo‘ladi.

Ish staji yo‘qlar ham avtomatik pensiyaga chiqariladimi?

Kamoliddin Hojibekov pensiya tayinlash uchun qonunchilikda belgilangan tartibda fuqarolarning ish staji va ish haqi to‘g‘risidagi ma’lumotlari bo‘lishi shartligini ta’kidladi.

“Hech qayerda ishlamasdan yoki belgilangan tartibda ish stajiga ega bo‘lmasdan pensiyaga chiqishning imkoni yo‘q. Proaktiv tizimda fuqarolarga ovoragarchiliksiz, idorama-idora yurib, sarson bo‘lishning oldini olgan holda pensiya tayinlanadi”, — dedi u.

Agar fuqaro tayinlangan pensiya miqdoriga norozi bo‘lsa yoki mehnat faoliyatini davom ettirishni xohlasa, u pensiyadan voz kechish huquqiga ega. Buning uchun fuqaro 10 kun ichida Pensiya jamg‘armasi bo‘limiga yozma ariza bilan yoki my.gov.uz portali orqali murojaat qilishi mumkin.

Pensiya tayinlash jarayonida axborot texnologiyalaridan foydalanish orqali inson omili kamaytiriladi va davlat xizmatlarining sifati oshiriladi. Pensiya tayinlanganligi haqidagi maʼlumot fuqarolarga SMS orqali yuboriladi.

Ushbu qonun 2025 yil 20 maydan amalga kirdi. Pensiyalar avtomatik tarzda tayinlanishi 2025 yil 1 martdan boshlanadi.

Yangi qonun fuqarolarga pensiya tayinlash jarayonini soddalashtiradi va ularning huquqlarini taʼminlaydi. Pensiya yoshiga yetgan fuqarolarga pensiya avtomatik ravishda tayinlanadi, ammo ularning shaxsiy xohishlari ham inobatga olinadi.

Batafsil maʼlumot uchun O‘zbekiston Respublikasi Qonunlarining milliy maʼlumotlar bazasiga murojaat qilishingiz mumkin.