Qashqadaryo viloyati Oʻzbekistonning janubi-gʻarbida joylashgan, boy tarixi va madaniy merosi bilan ajralib turadi. Hududda miloddan avvalgi davrlardan boshlab yashab kelingan. Masalan, miloddan avvalgi X-VIII-asrlarga oid Sangirtepa va Yerqoʻrgʻon yodgorliklari bu yerda jez va temir asrlarida ham hayot boʻlganini koʻrsatadi.


Miloddan avvalgi VII-VI-asrlarda Qashqadaryo vodiysida dehqonchilik bilan shugʻullanuvchi koʻplab aholi istiqomat qilgan. Kesh (hozirgi Shahrisabz) va Naxshab (hozirgi Qarshi) kabi shaharlar paydo boʻlib, rivojlangan. Bu davrda hudud qadimiy Baqtriya davlati tarkibiga kirgan. Miloddan avvalgi 329-yilda Aleksandr Makedoniyalik qoʻshinlari Navtaka (Qashqadaryo) viloyatini bosib olgan. Qashqadaryo bosqinchilarga qarshi koʻtarilgan Spitamen qoʻzgʻolonining markazlaridan biri boʻlgan. 

VII-VIII asrlarda arablar bu hududni bosib olib, islom dinini tarqatganlar. Shu davrda Kesh va Naxshab shaharlarida islom madaniyati va ilm-fani rivojlangan. Xususan, Shahrisabzda Amir Temur tugʻilib, uning davrida shahar yirik madaniy va siyosiy markazga aylangan. Amir Temur bu yerda Koʻkgumbaz masjidi va boshqa meʼmoriy obidalarni bunyod etgan.  Qashqadaryo viloyati oʻzining qadimiy meʼmoriy yodgorliklari bilan ham mashhur. Qarshi shahridagi Koʻkgumbaz masjidi, qadimiy hammom va madrasalar o‘zbek me’morchiligining noyob namunalaridan bo‘lib, ularning har biri o‘z tarixiga ega.  Bugungi kunda Qashqadaryo viloyati oʻzining boy tarixi va madaniy merosi bilan Oʻzbekistonning muhim hududlaridan biri hisoblanadi. Viloyatda joylashgan Qashqadaryo viloyat tarixi va madaniyati davlat muzeyi hududning oʻziga xos tarixi va madaniy hayotiga oid 38 mingdan ziyod eksponatlarni oʻz ichiga oladi. 

Shuningdek, viloyatdan buyuk olimlar, adib va shoirlar, mashhur sanʼatkorlar, baxshilar, xalq artistlari, rassomlar yetishib chiqqan. 

Qashqadaryo viloyati oʻzining boy tarixi, madaniy merosi va tabiiy goʻzalliklari bilan nafaqat Oʻzbekiston, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasida alohida oʻrin tutadi.