So‘nggi yillarda mamlakatimiz iqtisodiyoti barqaror o‘sib bormoqda. Yangi ishlab chiqarish quvvatlari, infratuzilma loyihalari, eksport imkoniyatlari va investitsiya muhitining yaxshilanishi natijasida mamlakat iqtisodiy qudrati yil sayin ortmoqda. Biroq iqtisodiy o‘sishning bosh maqsadi — raqamlar yoki foizlar emas, balki inson qadri, fuqarolarning turmush sifati va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashdir.

Shu nuqtai nazardan, mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorini belgilash va uni muntazam ravishda takomillashtirib borish mamlakatdagi ijtimoiy siyosatning eng muhim bo‘g‘ini hisoblanadi. Chunki bu me’yor faqat ish haqining hisobiy chegarasi emas, balki jamiyatdagi tenglik, adolat va inson qadriyatining amaliy ko‘rsatkichi hamdir.

Iqtisodiyoti barqaror o‘sayotgan mamlakatlarda ish haqi darajasi ham tabiiy ravishda oshib boradi. O‘zbekistonda ham so‘nggi yillarda mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdori bir necha bor oshirildi, ish haqi fondlari kengaytirildi, ish beruvchilarga turli imtiyozlar berilmoqda.

Biroq amaliyot shuni ko‘rsatadiki, minimal ish haqini belgilashda ko‘p hollarda qarorlar davlat organlarining hisob-kitobi va takliflariga asoslanmoqda. Bu esa ba’zan bozor sharoiti, xususiy sektor imkoniyatlari hamda ishchi kuchining real ehtiyojlarini to‘liq inobatga olmaslikka olib keladi.

Shu bois, kelgusi yildan boshlab mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdoriga oid qonunchilik hujjatlari loyihasini ishlab chiqish jarayoniga Ijtimoiy-mehnat masalalari bo‘yicha uch tomonlama Respublika komissiyasi — Kasaba uyushmalari federatsiyasi, Bandlik vazirligi va Ish beruvchilar konfederatsiyasi jalb etilishi rejalashtirilmoqda.

Bu o‘zgarishlar faqat tashkiliy masala emas, balki mehnat munosabatlarida yangicha qarash — ya’ni ishtirokchilik va ijtimoiy sheriklik tamoyillariga asoslangan adolatli yondashuvni shakllantiradi.
Keling, shu o‘rinda uch tomonlama mexanizmning ahamiyati haqida qisqacha to‘xtalaylik. Demokratik jamiyatda mehnat munosabatlari faqat davlat tomonidan belgilanmaydi. Unda ish beruvchi va xodimlar ham teng huquqli ishtirokchi bo‘lishi kerak. Uch tomonlama Respublika komissiyasining faoliyati aynan shu maqsadga xizmat qiladi.

Mazkur komissiya orqali ish haqining minimal miqdorini belgilashda davlatning iqtisodiy imkoniyatlari, ish beruvchilarning moliyaviy salohiyati va xodimlarning real ehtiyojlari uyg‘unlashtiriladi. Mehnat bozoridagi adolatsizlik va tengsizlik holatlarini kamaytirish imkoniyati yaratiladi. Ish haqi siyosatidagi qarorlar shaffof va jamoatchilik uchun ochiq tarzda qabul qilinadi.

Bu tajriba ko‘plab rivojlangan davlatlarda o‘z samarasini bergan. Masalan, Germaniya, Fransiya va Koreya Respublikasida minimal ish haqini belgilashda uch tomonlama ijtimoiy kengashlar faol ishtirok etadi. Ular har yili inflyatsiya, ish unumdorligi va aholining hayot darajasini hisobga olgan holda qaror qabul qiladi.

Agar xodim munosib ish haqi olsa-yu, lekin uy-joy, ta’lim, tibbiyot yoki transport xizmatlaridan foydalanish imkoniyati cheklangan bo‘lsa, bunday sharoitda “farovonlik” haqida gapirish qiyin. Shu sababli davlat siyosati ish haqini oshirish bilan bir qatorda, ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishga ham qaratilishi lozim.

Xodimning asosiy ehtiyojlarini, xususan uy-joy, sog‘liqni saqlash, ta’lim, oziq-ovqat xavfsizligi va jamoat xizmatlari sohasidagi kafolatlarni ta’minlash uning mehnatga bo‘lgan munosabati va ish unumdorligini keskin oshiradi.

Yangi qonunchilik tashabbusi orqali mehnatga haq to‘lash siyosati quyidagi tamoyillar asosida qayta qurilishi ta’kidlanadi: ish haqi miqdorini belgilashda barcha tomonlarning fikri inobatga olinadi, inflyatsiya, bozor narxlari va ish unumdorligi kabi ko‘rsatkichlar muntazam tahlil qilinadi.

Bir so‘z bilan aytganda, mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorini belgilash bo‘yicha yangi qonunchilik va uch tomonlama hamkorlik tizimi joriy etilishi — iqtisodiy siyosatdagi yangi bosqichdir. U faqat ish haqini oshirish emas, balki inson qadri, ijtimoiy barqarorlik va adolatni ta’minlashni ko‘zda tutadi. Natijada mehnat bozorida teng sharoit yaratiladi, aholining daromadlari oshadi, kambag‘allik qisqaradi, davlat, ish beruvchi va xodimlar o‘rtasidagi ishonch mustahkamlanadi, iqtisodiy o‘sish natijalari har bir fuqaro hayotida aks etadi.

Shunday ekan, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan barcha islohotlarning markazida inson qadri turishi, uning mehnati munosib qadrlanishi — Yangi O‘zbekistonning eng muhim mezoni bo‘lib qoladi.