O‘zbekiston hududida qadimdan bunyod etilgan minoralar nafaqat diniy inshootlar, balki xalqimizning me’moriy didi, ilmga bo‘lgan e’tibori va shaharsozlik an’anasining muhim timsoli bo‘lib kelgan.
🔹 Dastlabki minoralar karvon yo‘llarini belgilab beruvchi mayoq (signal) sifatida va shahar ahli uchun kuzatuv minorasi vazifasini bajargan. Shu sabab baland qurilgan.
🔹 IX–X asrlardan boshlab minoralar asosan diniy maqsadda — masjidlar yonida azon aytiladigan mezana vazifasini bajarish uchun barpo etilgan. Azon uzoq masofaga eshitilishi uchun balandlik zarur bo‘lgan.
🔹 Me’moriy an’ana sifatida O‘zbekistondagi ko‘plab minoralar Buxorodagi Minorai Kalon andozasiga tayangan: konussimon shakl, ichki zinapoya, yuqoriga torayib boruvchi yechimlar.
🔹 Xiva, Buxoro, Jarqo‘rg‘on kabi qadimiy poytaxtlarda minoralar yanada baland bo‘lishi o‘sha shaharlarga berilgan siyosiy va madaniy maqom bilan bog‘liq.
🔹 Temuriylar davrida minora faqat diniy emas, balki me’moriy kompozitsiyaning ajralmas qismi sifatida, yuksak bezaklar — koshin, muqarnaslar bilan bezatilgan san’at asariga aylangan.
🔹 Xiva minoralari esa o‘ziga xos: silindrik, yuqoriga keskin torayuvchi shakl va alohida qafasa ajratilmasdan umumiy hajmga uyg‘unlashtirilgan bo‘ladi.
Minoralarning baland qurilishi — signal berish, diniy amallarni bajarish, shahar mavqeyini ifodalash hamda Sharq me’morchiligidagi estetik yuksaklik bilan bog‘liq. Ular bugun ham xalqimizning boy tarixiy merosining yorqin timsoli hisoblanadi.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)