Tarixdan parcha: Safaviylar

Safaviylar sulolasi (1501-1736) Eron tarixida muhim oʻrin tutadi. Bu sulola Eronni islom davrida birinchi marta yagona markazlashgan davlatga aylantirgan va shiizmni mamlakatning asosiy mazhabi sifatida oʻrnatgan.


Safaviylar davlati tarkibiga Ozarbayjon, Armanistonning bir qismi, Eron, hozirgi Afgʻoniston (Balx viloyatidan tashqari), Arab Iroqi (vaqtvaqti bilan) va boshqa hududlar kirgan. Safaviylar, asosan, qizilboshlilarga tayangan. 16-asrgacha poytaxt Tabrizda boʻlib, 1548-yil Qazvinga koʻchirilgan. Davlat dini shialik boʻlgan.


Safaviylar sulolasining asoschisi Ismoil I hisoblanadi. U 1501-yilda, atigi 14 yoshida Tabrizda taxtga oʻtirgan va oʻzini Eron shohi deb eʼlon qilgan. Ismoil I va uning vorislari, jumladan Tahmasp I va Abbas I, Eron hududlarini kengaytirishga va uning ichki va tashqi siyosatini mustahkamlashga muhim hissa qoʻshganlar.


Safaviylar davrida shiizm Eronning rasmiy dini sifatida tan olingan. Bu qaror mamlakatning ichki birligini mustahkamlash va osmoniylar kabi sunniy kuchlarga qarshi turishda muhim strategik ahamiyatga ega edi. Shuningdek, bu davrda Eron madaniyati, sanʼati va meʼmorligi gullab-yashnagan. Xususan, Isfahan shahri Safaviylar davrida gullab-yashnagan madaniy va arxitektura markazi sifatida tanilgan.



Shoh Abbas I oʻz hukmronligi davrida (1587-1629) Eron iqtisodiyotini kuchaytirishga katta eʼtibor bergan. U savdo yoʻllarini nazorat qilish, hunarmandchilikni rivojlantirish va xorijiy savdo aloqalarini kengaytirish orqali mamlakat iqtisodiyotini mustahkamlagan. Harbiy sohada esa, Safaviylar nizomiy gvardiyani (qizilboshlar) tashkil etishgan, bu esa davlatning harbiy qudratini oshirishda asosiy rol oʻynagan.


Safaviylar sulolasi Eron tarixida muhim oʻzgarishlarni amalga oshirgan boʻlib, mamlakatning madaniy va siyosiy hayotida katta iz qoldirgan. Ular davrida yaratilgan madaniy yodgorliklar, jumladan, Isfahandagi masjidlari va saroylari hozirgi kunda ham Eronning eng diqqatga sazovor joylaridan biri hisoblanadi.


Safaviylar tarixi, shubhasiz, Eron va butun Yaqin Sharq mintaqasining tarixiy dinamikasini chuqur tushunish uchun muhimdir. Ushbu sulola mamlakatning diniy, madaniy va siyosiy hayotiga chuqur taʼsir koʻrsatgan.

Ijtimoiy tarmoqlarda ulashing
Izoh qoldirish uchun tizimga kiring Kirish