Oʻzbek xalqining buyuk mutafakkiri, shoir va davlat arbobi Mir Alisher Navoiy (1441–1501) butun turkiy xalqlar adabiyoti va madaniyatining faxri sanaladi. Uning ilmiy, badiiy va maʼrifiy merosi nafaqat Oʻrta Osiyo, balki butun Sharq dunyosida chuqur iz qoldirgan. Navoiyning hayoti va faoliyati bilan bevosita bogʻliq eng muqaddas maskanlardan biri bu – uning Hirotda joylashgan maqbarasidir.

Navoiy 1501-yil Hirotda vafot etganida, uni avval dastlabiy qabrga qoʻyishgan. Keyinchalik, shoirning beqiyos xizmatlari va xalq orasidagi hurmat-eʼtiborini inobatga olib, Hirotdagi mashhur Xoja Abdulloh Ansoriy majmuasi hududida unga alohida maqbara bunyod etildi. Bu joy oʻsha davrdayoq adabiyot ixlosmandlari va ziyoratchilar uchun muqaddas maskanga aylandi.

Maqbara XV–XVI asr Sharq meʼmorchiligi uslubida qurilgan boʻlib, tashqi koʻrinishda soddaligi va maʼnaviy pokligi bilan ajralib turadi. Uning peshtoqlari va ichki devorlarida nafis naqshlar, gʻisht terish uslublari qoʻllangan. Qabr ustiga oʻrnatilgan sagʻana va xotira lavhalari Navoiyning ulugʻ siymosiga munosib tarzda bezatilgan.

Bugungi kunda Hirotdagi Navoiy maqbarasi nafaqat adabiyot ixlosmandlari, balki tarix va madaniyat tadqiqotchilari uchun ham katta qiziqish uygʻotadi. Bu maskan Oʻzbekiston va Afgʻoniston xalqlari oʻrtasidagi tarixiy-madaniy aloqalarning ramziga aylangan. Har yili turli mamlakatlardan kelgan olimlar, ziyoratchilar va sayyohlar bu muqaddas qadamjonni ziyorat qilib, buyuk mutafakkirga hurmat bajo keltiradilar.

Mir Alisher Navoiy maqbarasi nafaqat bir tarixiy obida, balki milliy gʻurur va maʼnaviyat timsolidir. U xalqimizning adabiyot va madaniyatga boʻlgan ehtiromini ifodalaydi. Navoiyning Hirotdagi qabrini ziyorat qilish – ajdodlarimiz merosiga hurmat bajo keltirish, buyuk mutafakkirning ruhini yod etish demakdir.